|
Veća
slika 165 k
Astronomske pojave su motivisale stvaraoce u svim oblastima
ljudske delatnosti od postanka civilizacije. Ovde vidimo jedan od
najstarijih i najslavnijih primera inspiracije astronomskim fenomenima u
slikarstvu - januarsku (novogodišnju!) stranu čuvene
"Knjiga sati"
vojvode od Berija
(Très
Riches Heures du Duc de Berry) iz 1416. godine, najpoznatijeg
srednjevekovnog iluminisanog rukopisa. Ova "Knjiga
sati" bila je svojevrsni kalendar koji
je ukazivao na značajne događaje, kako na zemlji tako i na nebu, kao i
na odgovarajuće molitve i psalme koje u vezi sa tim treba čitati, s tim
što je, za razliku od savremenih kalendara, srednjevekovnim živopiscima
često bilo potrebno i više godina da ga oslikaju.
Žan, vojvoda od Berija
(1340-1416), brat francuskog kralja Šarla V, bio je verovatno
prvi evropski kolekcionar umetnosti u savremenom smislu. Nijedan njegov
patronat nije, međutim, bio značajniji od angažovanja u to vreme slavnih
majstora, trojice braće Pola,
Hermana i Žana Limbura (Limburg) sa severa Holandije, da za njega
naslikaju ovo najslavnije delo likovnih umetnosti na prelasku iz
Srednjeg veka u Renesansu.
Très Riches Heures se danas čuva u Muzeju
Konde u Šantiliju u Francuskoj
(Musée
Condé,
Chantilly).
U gornjem delu strane januarske slike vidimo ne samo
nebo kakvo se vidi u januaru, sa karakterističnim zodijačkim sazvežđima,
već i veoma sjajnu kometu, što je atipično za dela posvećena specifičnom
patronu, pošto su komete tradicionalno smatrane znamenjima nesreće.
Danas, nažalost, ne možemo identifikovati o kojoj se kometi radi, niti
kada je ona tačno posmatrana, pošto je oslikavanje rukopisa trajalo
godinama. Simetrija nebeskog dela slike i zlatni koncentrični krugovi
ukazuju na karakterističnu geocentričnu (ptolomejsku) sliku sveta koja
je potpuno dominirala Srednjim vekom, koju pojava prolaznog fenomena
poput komete nužno narušava. Sukob koji se vidi u pozadini predstavlja
Stogodišnji rat između Engleske i Francuske koji je u vreme nastanka
ovog remek-dela bio u punom jeku. Sam vojvoda od Berija sedi za svojom
trpezom na desnoj strani, sa šubarom na glavi i ogrnut plavim plaštom sa
ljiljanima, okružen dvoranima i zagledan u promene koje se odvijaju i na
zemlji i na nebu.
Dr Milan M Ćirković
|
